అనగా అనగా ఒకప్పుడు … గాబ్రియేల్ ఒకారా, నైజీరియన్ కవి
(నా ఈ 400వ టపా సందర్భంగా సాహితీ మిత్రులకీ, నా బ్లాగు అభిమానులందరికీ కృతజ్ఞతలు తెలియజేసుకుంటూ ఈ అపూర్వమైన కవిత అనువాదాన్ని మీ ముందు ఉంచుతున్నాను. 1975 ప్రాంతాల్లో The Hindu లో ఒక సారి చదివాను. అప్పటినుండీ ఇది నా మనసులో నాటుకు పోయింది. అప్పట్లో అంత సాహిత్యవ్యాసంగం లేకపోవడంవల్ల కవి పేరూ గుర్తు పెట్టుకోలేదు, కవితా గుర్తులేదు. ఆఫ్రికన్ కవి అని తెలుసు. అందులో “సందర్భానికి తగ్గ ముఖాలు” అన్న విషయం లీలా మాత్రంగా గుర్తుంది. నెట్ లో దీన్ని వెతకగా వెతకగా మొన్న దొరికింది. ఎంత ఆనందం వేసిందో. మీకు కూడా నచ్చుతుందనే నా నమ్మకం.
గమ్మత్తుగా నిన్న కువైటీ కవయిత్రి ఫతిమా అల్ మతార్ కవిత కూడా భిన్నమైన ముఖాలుగురించే. ఈ ఇద్దరు కవులూ మనలోని ఆత్మవంచనాగుణం జీవితాన్ని సింహావలోకనం చేసుకుంటున్నప్పుడు ఎలా బాధిస్తుందో చాలా గొప్పగా చిత్రించేరు. మనకు తెలియకుండానే మనం పరిస్థితులకి ఎలా బానిసలం అయిపోతామో తెలియజేస్తాయీ కవితలు. ఇందులో భాషా, భావనా, శైలీ చాల మంది తర్వాత అనుకరించారు.)
.
ఒరే నాన్నా! ఒకప్పుడు
మనుషులు మనసారా నవ్వేవారు,
వాళ్ళ కళ్ళలో నవ్వు కనిపించేది;
ఇప్పుడు కేవలం పలువరసతోనే నవ్వుతున్నారు.
మంచుగడ్డలా ఏ భావమూలేని చూపులు చూస్తూ
అంతలోనే నా నీడవెనక ఏముందా అని వెతుకుతూ…
ఒకప్పుడు నిజంగా హృదయపూర్వకంగా
చేతులు కలిపే వారు;
నాన్నా! ఆ రోజులు వెళ్ళిపోయాయిరా.
ఇప్పుడు ఒకపక్క అయిష్టంగానే చేతులు కలుపుతూ,
మరొక పక్క నా ఖాళీ జేబులో
ఏముందా అని తణువుతుంటారు.
“ఇది మీ ఇల్లే అనుకొండి”
“మరోసారి తీరికచేసుకుని రండి” అని చెప్పి
మొహమాటానికి ఒక సారో, రెండు సార్లో వెళితే
ఇక మూడోసారి ఉండదు. నాముఖం మీదే
భళ్ళున తలుపేసుకుంటారు.
అందుకని నేను చాలా విషయాలు నేర్చుకున్నానురా, నాన్నా!
సందర్భానికి తగ్గ బట్టలు తొడుక్కుంటున్నట్లు, నేను కూడా
ముఖాలు తొడుక్కోడం నేర్చుకున్నాను… ఇంట్లో ఒక ముఖం,
ఆఫీసుకొకటీ, వీధికోసం ఇంకొకటీ, గృహస్థుగా మరొకటీ,
పార్టీలకొకటీ; వాటితో పాటే, ఫొటోలోని చెదరని నవ్వులా
సందర్భానికి తగ్గ నవ్వుని కూడా అతికించుకోడం నేర్చుకున్నా.
నేను కూడా నేర్చుకున్నాను…
నా దంతాలతో నవ్వడమూ,
మనస్కరించకపోయినా చేతులు కలపడమూను.
నేను కూడ “పీడవదిలింది” అనుకున్నప్పుడు
“సంతోషం, తప్పకుండా మళ్ళీ కలుసుకుందాం” అనడం;
ఏమాత్రం సంతోషం లేకపోయినా,
“మిమ్మల్ని కలవడం చాలా సంతోషంగా ఉంది” అనడం;
బాగా విసుగెత్తిపోయినా,”మీతో మాటాడ్డం ఎంతో బాగుంది” అనడం.
కానీ, నను నమ్మరా తండ్రీ!
నాకు కూడ నీలా ఉన్నప్పుడు నేనెలా ఉండేవాడినో
అలాగే ఉండాలని ఉంది.
నాకు ఈ బోలుమాటలు మరిచిపోవాలని ఉంది.
అన్నిటికంటే ముఖ్యంగా నేను
మనసారా నవ్వడం తిరిగి నేర్చుకోవాలి.
నవ్వుతుంటే అద్దంలో నా పళ్ళు
పాముకోరల్లా కనిపిస్తున్నాయి.
నాన్నా! నాకు ఎలా నవ్వాలో చూపించరా!
ఒకప్పుడు, నేను నీలా ఉండే రోజుల్లో
ఎలా ముసిముసి నవ్వులు నవ్వేవాడినో
అలా నవ్వడం చూపించు.
.
గాబ్రియేల్ ఒకారా
.
Gabriel Okara
Once Upon a Time
.
Once upon a time, son,
they used to laugh with their hearts
and laugh with their eyes:
but now they only laugh with their teeth,
while their ice-block-cold eyes
search behind my shadow.
There was a time indeed
they used to shake hands with their hearts:
but that’s gone, son.
Now they shake hands without hearts
while their left hands search
my empty pockets.
‘Feel at home!’ ‘Come again’:
they say, and when I come
again and feel
at home, once, twice,
there will be no thrice…
for then I find doors shut on me.
So I have learned many things, son.
I have learned to wear many faces
like dresses – homeface,
office-face, street-face, host-face,
cocktail-face, with all their conforming smiles
like a fixed portrait smile.
And I have learned too
to laugh with only my teeth
and shake hands without my heart.
I have also learned to say,’Goodbye’,
when I mean ‘Good-riddance’:
to say ‘Glad to meet you’,
without being glad; and to say ‘It’s been
nice talking to you’, after being bored.
But believe me, son.
I want to be what I used to be
when I was like you. I want
to unlearn all these muting things.
Most of all, I want to relearn
how to laugh, for my laugh in the mirror
shows only my teeth like a snake’s bare fangs!
So show me, son,
how to laugh; show me how
I used to laugh and smile
once upon a time when I was like you.
Gabriel Okara.
Nigerian Poet
Link to
అనువాదలహరి 